Grandson Share in Grandfather’s Property : एकाच घरात राहणारे, एकत्र जेवणाऱ्या कुटुंबात बाहेरून सगळं सुरळीत वाटतं, पण संपत्तीचा विषय निघाला की नात्यांमध्ये ताण निर्माण होतो. विशेषतः वडिलोपार्जित मालमत्तेचा विषय आला की अनेक जण समजुती आणि गैरसमजुतींच्या विळख्यात अडकतात. तुम्हालाही वाटत असेल की नातवाचा आजोबांच्या संपत्तीवर जन्मतःच हक्क असतो? पण या मागचं सत्य आणि कायदा नेमका काय सांगतो हे जाणून घेणं गरजेचं आहे.
Advertisementवडिलोपार्जित मालमत्तेचा हक्क नातवाला जन्मापासून मिळतो हे खरं असलं, तरी प्रत्येक नातवाला आजोबांची मालमत्ता मिळेलच असं नाही. इथे अनेक कायदेशीर बाबी आणि अटी आहेत, ज्या लक्षात घेतल्याशिवाय मालमत्तेवर दावा करणे कठीण ठरू शकते.
नातवाचा आजोबांच्या मालमत्तेवर हक्क – कायदेशीर स्पष्टता
वडिलोपार्जित मालमत्ता म्हणजे काय?
भारतीय कायद्यानुसार वडील, आजोबा किंवा पणजोबा यांच्याकडून वारसाहक्काने मिळालेली मालमत्ता ही वडिलोपार्जित मालमत्ता मानली जाते. यामध्ये जमीन, घर, जंगम मालमत्ता यांचा समावेश होतो. या प्रकारच्या मालमत्तेत नातवाचा अधिकार जन्मतःच उद्भवतो. म्हणजेच, नातवाचे वडील जिवंत असले तरीही नातवाला त्याचा हिस्सा मिळण्याचा हक्क असतो.
आजोबांची स्वतःची कमाई असलेली मालमत्ता – हक्क कुणाचा?
जर आजोबांनी स्वतः मेहनतीने संपत्ती कमावली असेल, तर त्या संपत्तीवर त्यांचा संपूर्ण अधिकार असतो. अशा संपत्तीत नातवाचा कोणताही कायदेशीर दावा नाही. आजोबा त्यांच्या संपत्तीचं इच्छापत्र करून ज्या व्यक्तीस हवा असेल त्या व्यक्तीस देऊ शकतात – मग तो मुलगा असो, मुलगी, नात, की नातू.
📌 महत्वाचं: जर आजोबांनी मृत्यूपत्र न करता निधन झालं, तर त्यांच्या संपत्तीचे प्राथमिक वारस म्हणजे पत्नी, मुलगा आणि मुलगी हे ठरतात. नातवाचे वडील जिवंत असतील, तर नातवाला त्या संपत्तीत हिस्सा मिळणार नाही.
नातवाचा दावा – कधी आणि कसा करता येतो?
कायद्यानुसार दावा करण्याची प्रक्रिया
जर वडिलोपार्जित मालमत्तेबाबत वाद निर्माण झाला असेल, तर नातवाने संबंधित कायद्याचा आधार घ्यावा लागतो. अशा प्रकरणांमध्ये कायदेशीर सल्ला घेणं गरजेचं ठरतं. अनुभवी वकिलाच्या मदतीने योग्य पुरावे सादर करून न्यायालयात दावा करता येतो.
पुराव्यांचं महत्त्व
- जन्म प्रमाणपत्र (जन्मतारीख सिद्ध करणं)
- कुटुंबाचा वंशावळ दाखवणारा दस्तऐवज
- आजोबांची मालमत्तेची कागदपत्रे
- कोणताही वडिलोपार्जित संबंध सिद्ध करणारे पुरावे
कायद्यात झालेले बदल – वादांपासून संरक्षण
भारतीय कायद्यात अलीकडच्या काळात वारसाहक्काबाबत अनेक सुधारणा करण्यात आल्या आहेत. अनेक वाद टाळण्यासाठी स्पष्ट तरतुदी केल्या आहेत. आता कायद्याने अनेक बाबी सोप्या आणि पारदर्शक केल्या आहेत:
- वडिलोपार्जित आणि स्वतःच्या कमाईतील फरक स्पष्ट
- इच्छापत्राचा कायदेशीर आधार
- महिला सदस्यांनाही समान हक्क (2005 च्या सुधारणा)
निष्कर्ष: संपत्तीपेक्षा जास्त महत्वाची आहे माहिती!
आजोबांच्या संपत्तीवर नातवाचा अधिकार आहे का? उत्तर आहे – होय, पण काही अटींसह. वडिलोपार्जित मालमत्तेत नातवाचा जन्मतःच हक्क असतो, पण आजोबांच्या स्वतःच्या संपत्तीवर नातवाचा हक्क नाही – तो इच्छापत्रावर अवलंबून असतो.
तुमच्या हक्कांची योग्य माहिती असेल, तर वाद टाळता येतील आणि न्याय मिळवणे अधिक सोपे होईल. संपत्ती मिळावी ही अपेक्षा योग्यच, पण तिच्यासाठी योग्य मार्गाने, कायदेशीर प्रक्रियेतूनच पुढे जाणं हेच शहाणपणाचं ठरतं.
